HISTORIA KOŁEM SIĘ TOCZY (9) - Selma, jesteśmy w Polsce

 

   Od momentu kiedy zgodziłam się na wyjazd do Polski, mój mężuś ożył, było masę spraw do załatwienia i tym razem muszę przyznać, że zabrał się naprawdę do roboty.

   Był nie do poznania! Z nieporadnego studenta przeobraził się w błyskawicznym tempie w znakomitego organizatora. Nic nie było niemożliwe. Wiadomość o naszej decyzji rozeszła się w zawrotnym tempie po całej okolicy. Ludzie, których w ogóle nie znałam, zaczepiali mnie na ulicy, przychodzili do nas do domu i odradzali wyjazd w nieznane. Opowiadali przeróżne historie, niektóre naprawdę przerażające. Byłam skołowana, nie wiedziałam, w co wierzyć, ale z drugiej strony widziałam, jak bardzo Andi się cieszył na powrót do domu, do swojej rodziny, do swojego kraju i pozostałam przy swojej decyzji. Podział prac przygotowawczych odbył się niejako automatycznie. Andi załatwiał wszystkie sprawy papierkowe, ja byłam zajęta tak zwaną częścią praktyczną. Ludzie nadal mnie zagadywali, nawet dwóch policjantów mnie odwiedziło, odradzali, tłumaczyli, proponowali, żeby poczekać, przeczekać, ale nic nie pomagało. Dochodziły do nas wieści o zsyłkach na Sybir, ale jedyne, co do mnie dotarło - potrzebujemy masę włóczki, żeby w razie czego mieć ciepłe ubranie. Zbierałam po znajomych stare swetry, które prułam i przerabiałam na ubranie dla nas. Nie wszystko wolno było w dowolnych ilościach przywieźć do Polski, do tych rzeczy należała włóczka, którą handlowano w Polsce, ale ubrania wolno było przywieźć w dowolnej ilości. Dzień i noc robiłam na drutach, przerabiając włóczkę na ubranka, koce itp. To, czego nie zdążyłam „przerobić", zostało zapakowane w poszewkę z satyny i „udawało" kołdrę. Coraz uważniej słuchałam rad i kupowałam pieprz, bieliznę, zbierałam po ludziach wszystko, co im już nie było potrzebne, a nam ewentualnie mogłoby się przydać - czyli po prostu wszystko. Nasze rzeczy wędrowały do olbrzymich skrzyń. W tym czasie w Polsce:

   • 22 lipca - w 25. rocznicę śmierci Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie odsłonięta jego pomnik;
   • 1 października - inauguracja pierwszego roku akademickiego na Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie;
   • 7952 - Sejm uchwala konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej.

   SPRZEDALIŚMY nasze meble i wszystko, czego nie mogliśmy zabrać ze sobą. Za uzyskane pieniądze kupowaliśmy rzeczy do Polski. Od ludzi wiedziałam, że na czarnym rynku w Polsce można sprzedać wszystko, liczyłam na to i miałam nadzieję, że za pieniądze uzyskane ze sprzedaży będziemy mogli kupić mieszkanie i zacząć normalne życie. Moja mama dowiedziała się o moich planach. Później dotarła do mnie informacja, że przyjechała do Anglii, żeby mnie powstrzymać, ale byłam już wtedy na statku w drodze do Polski. Nadszedł dzień wyjazdu, pożegnanie, ostatnie dobre rady. Jesienią 1952 roku wchodzimy na polski statek, wokół mnie sami Polacy, czuję się obco, brak znajomości języka zaczyna dawać się we znaki na każdym kroku. Mała kabina, dwa łóżka, dwa fotele i stolik. Zsuwamy fotele, budując łóżeczko dla Krysi. Boję się, ale z drugiej strony w myślach próbuję się podnieść na duchu. Przeżyłam wojnę, przeszłam swoje, to i dam sobie radę w Polsce. Przytulam Krysię do siebie i modlę się w duchu. Boże, nie opuść mnie, miej nas w swojej opiece, pomóż nam. Chodzę po pokładzie. Oczekiwałam radosnego nastroju, ale ludzie wokół mnie są pogrążeni w myślach i sprawiają wrażenie bardzo zatroskanych. Wszyscy oprócz Andiego, który jest w świetnym humorze, polskie jedzenie, polskie towarzystwo. W duchu myślę sobie, jak takie dobre jedzenie jest na statku, to nie może być tak źle i od razu robi mi się trochę lepiej. Postój (chyba Hamburg?) w porcie, gdzieś po drodze - tysiące myśli - jeszcze możesz się rozmyślić, możesz zejść na ląd. Andi jakby wyczuł, opowiada mi o pięknym mieszkaniu w Krakowie, nie jest źle, myślę sobie. Teść ma nas odebrać ze statku w Gdyni. Ze zdziwieniem stwierdzam, że ogólna nerwowość udziela się też teraz Andiemu, chodzi bez przerwy po kabinie, jak lew w klatce. Pewność siebie, którą w nim podziwiałam na początku podróży, znika w zawrotnym tempie. Andi się boi, przypominają mi się opowieści o Sybirze, o więzieniach - co będzie jak nas rozłączą? Dopiero teraz zaczynam sobie zdawać sprawę z wagi mojej decyzji, za późno. Płyniemy dalej, spokojne do tej pory morze zaczyna rozrabiać, fotele jeżdżą po kajucie, szklanki spadają ze stołu, Krysia płacze i wymiotuje na zmianę, ja się jeszcze trzymam, ale wkrótce muszę się poddać. Andi poszedł do kantyny na śniadanie, ale szybko wrócił, okazało się, że był jedynym odpornym. Powoli morze się uspokaja, przytulamy się do siebie, próbujemy zasnąć, ale za dużo myśli chodzi nam po głowie. Nadchodzi poranek, w oddali widać ląd. Andi ma łzy w oczach:

   - Selma, jesteśmy w Polsce.

   Wybiegamy na pokład, dookoła upiorna cisza, nikt nie mówi, wszyscy wpatrują się w dal. Każdy pogrążony w swoich myślach.
Niektórzy przytulają się do siebie - jakby chcieli sobie dodać odwagi. Nagle statek staje. Co się stało? Nikt z nas nie wie, nie płyniemy dalej, czekamy, ale na co? Mamy wrócić do kabin i czekać. Idziemy, czekamy, próbujemy coś zobaczyć. Po jakimś czasie, który wydawał nam się wiecznością, do statku podpływa łódka z umundurowanymi mężczyznami, policja, wojsko, nie wiem. Andiemu nie zadaję żadnych pytań, bo widzę, że jest chyba jeszcze bardziej podenerwowany niż ja, a poza tym, co to da?

   ENERGICZNE pukanie do drzwi. Andi otwiera, krótko zamienia parę zdań, których oczywiście nie rozumiem, i bez słowa wychodzi. Zaczęło się! - pomyślałam, przytuliłam Krysię do siebie. Czekamy. Patrzę na zegarek, godzina, półtorej, dwie, znowu łomotanie do drzwi. Policjanci mówią coś do mnie, w końcu zrozumiałam, że chcą, żeby dać im paszport, daję. Wychodzą bez słowa i znowu czekanie. Po godzinie wchodzi dwóch mężczyzn, rozglądają się po kabinie i bez słowa zaczynają grzebać w naszych rzeczach. Bez pytania otwierają walizki, wyrzucają rzeczy na podłogę. Stoję i patrzę, cóż mam zrobić? Zabierają się do mojego starego albumu, szarpią strony, rozrywają okładkę - o co im, do cholery, chodzi?! Jestem bezsilna i wściekła, Andiego ani śladu, Krysia przestraszona płacze. Urzędnicy zachowują się, jakby nas w ogóle nie było. Nagle zamieniają parę zdań między sobą i wychodzą. Patrzę na rozbebeszone rzeczy i usiłuję doprowadzić kabinę do porządku. Wściekła, ale i w jakiś sposób zadowolona, że mogę cokolwiek robić. Moje myśli krążą wokół Andiego, nie ma go już od trzech godzin. Znowu pukanie do drzwi, tym razem ktoś nam przynosi jedzenie i herbatę, bez słowa. Słyszę głosy na korytarzu, nasłuchuję, próbując wyłowić głos męża. Po godzinach wreszcie przychodzi. Co się stało? Andi nie mówi nic, wygląda jak ktoś, kto jest w szoku, przytulam go do siebie i staram się zachować spokój. Zawsze tak było, że im więcej się wali na moją głowę, tym bardziej staram się zachować spokój. Udaje mi się go namówić na wyjście na pokład, trochę świeżego powietrza dobrze nam zrobi. Z pokładu widzimy, jak urzędnicy opuszczają statek. Niedługo potem zawijamy do portu. Widzimy tłumy czekających ludzi. Andi próbuje wypatrzyć swojego ojca. Ludzie się przekrzykują, wołają imiona. Mijają godziny, ale sytuacja się nie zmienia, nie wolno nam na razie opuścić statku. Andi w końcu zobaczył ojca, łzy spływają mu po policzkach, łzy szczęścia - nie widzieli się od siedmiu lat. Teść płacze, ja płaczę, chociaż sama nie wiem dlaczego, ze szczęścia czy z rozpaczy, może po prostu ze wzruszenia. Krysia najwyraźniej ma już dość bezczynnego stania i też płacze. Pytam kogoś z załogi, dzięki Bogu mówiącego po angielsku, czy nie moglibyśmy chociaż dziecka „wypuścić" do Dziadzia. Po długich dyskusjach z „szefem" udaje się, marynarz bierze Krysię na ręce i zanosi na ląd. Teść promienieje, szczęście dosłownie bije od niego. Trochę się bałam, czy Krysia nie narobi wrzasku, ale nie, przytula się do niego, jakby się znali od dawna. Nieco później Andi zauważa wujka, który również przyszedł nas przywitać. Jak się później okazało, mamy ewentualnie nocować u niego. Andi zapomina o swoim strachu i wszystkich przeżyciach sprzed paru godzin, wrzeszczy jak opętany, próbując w ten sposób „porozmawiać" z ojcem. Wszyscy krzyczą, czuję się niewyraźnie, mogę się tylko domyślać, że są to pierwsze pytania, pierwsze odpowiedzi, po tylu latach. Jest zimno, żal mi ludzi, którzy przyszli przywitać swoich bliskich i czekają już od wielu godzin. O piątej po południu, po 12 godzinach, wreszcie opuszczamy statek. Chyba nigdy dotąd nie byłam tak serdecznie witana. Teść i wujek ściskali nas, całowali, przytulali, czułam ich szczerą radość i podziw dla mnie, że się odważyłam opuścić Anglię i z ich synem przyjechać do Polski, w nieznane.

   BIEDNY Andi nie nadążał z tłumaczeniem,  ale wystarczyło popatrzeć w ich twarze, tu niepotrzebne były słowa.
Mąż z wujkiem poszli załatwiać formalności. Trzeba było odebrać skrzynie ze statku i przede wszystkim ich dobrze pilnować. Teść ze mną i z Krysią ruszył w kierunku dworca. Zobaczyłam stojący pociąg i przypomniały mi się ostrzeżenia ludzi w Anglii. Zobaczysz, jak przyjedziesz do Polski, to wsadzą was osobno do pociągu na Sybir, do jednych wagonów kobiety i dzieci, do innych mężczyzn, nie zobaczysz swojego męża już nigdy! Rozglądam się dookoła. Mimo że już siedem lat minęło od czasu zakończenia wojny, mam wrażenie, że czas tu stanął. Po raz pierwszy zaczynam porównywać Dewsbury z Gdynią. Brudno, biednie, ludzie leżą na gazetach. Na szczęście, nikt nie mógł czytać w moich myślach! Uspokajam się nieco, bo teść wsiada z nami do wagonu, widzę też innych mężczyzn. Pociąg stoi i nie bardzo rozumiem, co dalej, po co wsiedliśmy do niego? Gdzie jest Andi? W końcu przychodzą. Okazuje się, że w ten dzień nie ma już pociągów do Krakowa, więc będziemy nocować w Gdyni u wujka. Jestem tym nieco speszona, nie znam ich, ale nie ma rady, jedziemy (wreszcie) dwie stacje i jesteśmy na miejscu. Znowu serdeczne przywitanie, jestem mile zaskoczona, w końcu mnie nie znają. Mieszkanie znajduje się w budynku nad samym morzem. Rodzina jest przesympatycz-na, mają trójkę dzieci, dwie dziewczynki: pięcio- i siedmioletnią i chłopca w wieku około 14 lat. Dowiaduję się, że jest niewidomy i nie mam pojęcia, jak się zachować, siedzimy przy kolacji, widać, że bieda aż piszczy, głupio mi, staram się nie patrzeć na niewidomego chłopca, ale może to głupio z mojej strony, może będzie im przykro, ale patrzeć, to wygląda na ciekawość. W skrytości ducha dziękuję Bogu za moją zdrową Krysię. Po kolacji i tysiącach rozmów, których nie rozumiałam, padamy wycieńczeni do łóżka i po raz pierwszy od długiego czasu śpimy jak zabici. Nazajutrz spędzamy jeszcze parę godzin na rozmowach, mamy czas. Pociąg do Krakowa odjeżdża wieczorem, teść poszedł na stację kupić bilety, trochę się dziwię, po co tak wcześnie. Andi niecierpliwie mi tłumaczy, że pociągów jest mało i trzeba kupić bilety wcześniej, żeby później w ogóle móc wsiąść do pociągu. Dziwne, tyle lat po wojnie. Późnym popołudniem idziemy na dworzec, rozglądam się dookoła, ciemno, brudno. Czuję, że Andi nie chce ze mną rozmawiać, obcy język budzi ciekawość przechodniów, którzy się i tak za nami oglądają - widać, choćby po naszym ubiorze, że nie jesteśmy tutejsi. Dokoła nas ciemno, malutkie sklepiki, na wystawach nie ma nic i ciężko się domyślić, co oni w ogóle sprzedają. Przechodnie mijają nas w milczeniu, obarczeni siatkami i jakimiś pakunkami. Ulice są prawie nieoświetlone. Nareszcie w pociągu! Znowu rozglądam się zaciekawiona i zdziwiona. Czuję się, jakby cofnięta w czasie. Andi mi opowiadał, że Polska w czasie wojny została kompletnie zniszczona, ale minęło już siedem lat! Podobno w Krakowie jest ładniej, został przez Niemców oszczędzony.

   NIE rozumiem, dlaczego tak wcześnie jesteśmy w pociągu, ale z czasem sytuacja się wyjaśnia, coraz więcej ludzi usiłuje wsiąść, cieszę się, że mamy miejsca siedzące i że udało nam się upchać
bagaż, skrzynie dojadą pociągiem towarowym, a może już nawet nas „minęły" i są w Krakowie. Pociąg rusza, moja pierwsza myśl - chyba się zaraz rozleci. Niesamowite klekotanie, huśta się po szynach, patrzę po twarzach wokół mnie, ale nikogo to nie niepokoi - widocznie tak ma być.


Cdn.


 

   ANSELMA GŁOWACZ. „HISTORIA KOŁEM SIĘ TOCZY'. Wydawnictwo Poligraf. Brzezia Łąka. Cena 29,90 zł.
Książka do nabycia m.in. w księgarniach sieci Empik lub w wydawnictwie: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

 

 

 

  • /pisane-noc/462-historia-koem-si-toczy/3131-historia-koem-si-toczy-10-mieszkamy-u-teciow
  • /pisane-noc/462-historia-koem-si-toczy/3107-historia-koem-si-toczy-8