Udar mózgu może nas pozbawić mowy

Choroba, udar mózgu czy wypadek komunikacyjny mogą nagle pozbawić człowieka jednej z najcenniejszych umiejętności - mowy. Afazja, bo tak nazywa się uszkodzenie struktur mózgowych i zaburzenie mechanizmów odpowiadających za mowę u człowieka, który wcześniej ją opanował - może mieć wiele powodów.

W afazji,   zaburzeniom mowy często towarzyszą zakłócenia innych zdolności: uwagi, pamięci, spostrzegania, orientacji przestrzennej.

- Pojawiają się także zaburzenia emocjonalne, na przykład depresja, która jest bardzo charakterystyczna u ludzi młodych, którzy nagle ulegli wypadkowi lub chorobie - stwierdza Danuta Matukiewicz, neurologopeda z Centrum Medycznego LIM. - Zobojętnienie, drażliwość, zmienność nastroju, agresywność - to kolejne reakcje na stan afazji.

Charakterystyczne są również niedowłady kończyn, najczęściej po jednej stronie ciała.

Najczęstszą przyczyną afazji jest udar mózgu. Jest on nagłym zaburzeniem dopływu krwi, w wyniku czego dochodzi do śmierci komórek mózgowych, które bez tlenu i substancji odżywczych, dostarczanych przez krew, mogą przeżyć tylko kilka minut.

Udar mózgu jest trzecią, co do częstotliwości przyczyną niepełnosprawności u ludzi powyżej 40. roku życia. Rocznie na świecie z powodu udaru mózgu umiera 4,6 min ludzi. W Polsce umieralność należy niestety do jednej z najwyższych i nie wykazuje tendencji spadkowej.

Danuta Matukiewicz uważa, że wskaźnik umieralności jest taki wysoki, ponieważ pacjenci bardzo często bagatelizują objawy i dolegliwości udaru.

Głównym i najbardziej niebezpiecznym czynnikiem udaru jest: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, choroba niedokrwienna serca, palenie papierosów, alkohol, doustna antykoncepcja, stres. Przepracowanie, zmęczenie, niska odporność organizmu niosą za sobą również ryzyko wystąpienia udaru. Grupą czynników niezależnych jest wiek pacjenta (ryzyko wzrasta u osób po 65. roku życia), płeć (z niezbadanych przyczyn cztery razy częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet), uwarunkowania rodzinne lub indywidualne uwarunkowania.

- Powyższe czynniki ryzyka są zależne od pacjenta i można nad nimi zapanować w rozsądny sposób, zdrowo się odżywiając i prowadząc higieniczny tryb życia, w którym znajdzie się czas na sport i odpoczynek - dodaje Danuta Matukiewicz.

Jeżeli pacjent znajdzie się w szpitalu z przebytym udarem, po odzyskaniu przez niego świadomości, należy jak najszybciej rozpocząć leczenie rehabilitacyjne. Jeżeli afazja jest spowodowana udarem mózgu, rokowanie jest na ogół pomyślne, tzn. w większości przypadków można się spodziewać stopniowej poprawy mowy, podobnie jak i sprawności ruchowej. Praca jest długa i żmudna, wymagająca wielkiego zaangażowania grupy specjalistów a także samego pacjenta i przede wszystkim jego najbliższych.

TRZY RODZAJE AFAZJI

• Afazja ruchowa

Jeśli uszkodzony jest ośrodek mowy mamy do czynienia z afazja ruchową. Przejawia się ona całkowitą utratą zdolności mówienia, bądź znacznym upośledzeniem tej czynności.

• Afazja czuciowa

Kolejnym typem jest afazja czuciowa. Powstaje w wyniku uszkodzenia ośrodka słuchowego mowy. Przy tym rodzaju afazji chorzy mówią dużo, niekiedy nie można powstrzymać ich słowotoku, pojawia się tak zwana sałatka słowna. Chorzy zamiast właściwego słowa w zdaniu wtrącają inne słowo, albo pacjent tworzy inne niezrozumiałe słowa.

• Afazja mieszana

Bardzo często mamy do czynienia z afazja mieszaną całkowitą lub globalną zanim przejdzie w czystą postać czuciową lub ruchową. Przy afazji mieszanej zaburzenia czuciowe i ruchowe współistnieją ze sobą.

KATARZYNA SKLEPIK

Źrodło tekstu: POLSKA Głos Wielkopolski, 1.10.2008