Kochana Emmo,

Mama i ja byliśmy dziś całkowicie pochłonięci załatwianiem spraw związanych z moją chorobą. Kilkakrotnie jeździliśmy do szpitala, telefonowaliśmy w różne miejsca i w tej bieganinie niemal zapomnieliśmy o Tobie. Z pewnością musiałaś odczuwać nasze napięcie. I pewnie byłaś przestraszona. W pewnej chwili zawołałaś mnie mówiąc: "Tatusiu, mam niespodziankę".

Rozmawiałem właśnie przez telefon, więc z początku nie zwracałem na Ciebie uwagi, a potem dawałem Ci znaki, żebyś była cicho.
- Tatusiu - odezwałaś się ponownie - mam niespodziankę.
- Proszę, Emmy, chwileczkę - powiedziałem zakrywając słuchawkę.

Przez kilka minut czekałaś cierpliwie, ale po chwili znów powiedziałaś:
- Tatusiu, mam niespodziankę.

Gdy tylko skończyłem rozmowę, pobiegłem na górę zobaczyć tę Twoją "niespodziankę".
- Zamknij oczy, tatusiu - nakazałaś mi, gdy stanąłem w drzwiach Twojego pokoju. Wzięłaś mnie za rękę i wprowadziłaś do środka.
- Możesz już otworzyć - powiedziałaś. Otworzyłem oczy i zobaczyłem, że bardzo starannie posprzątałaś swój pokój. Wszystkie szmaciane zwierzątka siedziały rzędem oparte o poduszkę. Poskładałaś wszystkie swoje kredki, co do jednej. Posłałaś nawet łóżeczko, naciągając kołderkę na poduszki. Nigdy przedtem nie sprzątałaś swojego pokoju.
- Emmy - powiedziałem zdumiony i wzruszony. - To wygląda pięknie.

Promieniałaś z dumy. Schyliłem się i z całego serca przytuliłem Cię do siebie. To właśnie było Ci tak bardzo potrzebne.

W szpitalu dowiedziałem się, że ostatnie badanie MR ujawniło w mózgu skrzep wielkości paznokcia kciuka. Zrobiono mi tomografię komputerową w celu określenia gęstości skrzepu i stwierdzenia, czy może "zachodzić potrzeba usunięcia go", co oznaczałoby następną operację mózgu.

W rezultacie lekarze postanowili poczekać z operacją i natychmiast zacząć naświetlania. Ryzyko związane z ich odkładaniem uznano za groźniejsze, niż możliwość powiększenia się skrzepu.

Terapia zaczęła się od wyznaczenia punktu, na który miały padać promienie. Leżałem na twardym, płaskim stole, a na moją głowę padały z różnych stron wiązki promieni laserowych, które przecinały się w jednym punkcie. Pielęgniarka wzięła buteleczkę farby i malując linie, zaznaczyła właściwe miejsce. Leżałem tam, czując zapach tuszu i dotknięcia zimnego pędzla. Zastanawiałem się, jak będę wyglądał.

Gdy wyszedłem z gabinetu z pomalowaną głową, popatrzyłem w stronę recepcjonistki.
- No i jak? - zapytałem.
- Córka pomyśli, że to barwy wojenne - odpowiedziała z uśmiechem. Rozejrzałem się po poczekalni i zauważyłem, że wszyscy się na mnie gapią. Czerwone linie na mojej głowie stwarzały wrażenie, jakbym został członkiem jakiejś dziwnej sekty.

Późnym wieczorem, kiedy kładłem Cię spać, pokazałem Ci te czerwone linie. Podobały Ci się. Potarłaś rączką moją odrastającą szczecinę na czubku głowy, w miejscu, gdzie miałem operację.
- Odrastają ci włosy - zauważyłaś.
- Wiem - powiedziałem - ale niedługo będę zupełnie łysy.

Starałem się, żeby zabrzmiało to jak najpogodniej.
- Nie chcę, żeby ci wyłysiała cała głowa. To będzie śmiesznie wyglądało - powiedziałaś. - Będą się z ciebie śmiać.

Pierwsze naświetlanie nie różniło się wiele od wyznaczania właściwego punktu do napromieniowania. Dwóch techników zaprowadziło mnie do pomieszczenia, w którym znajdował się akcelerator liniowy - ogromne urządzenie wyglądające jak wielki aparat rentgenowski. Wycelowali nim w punkt w pobliżu mojej lewej skroni.

Obaj technicy wyszli przez ogromne metalowe drzwi, a ja usłyszałem po chwili równomierny szum akceleratora wytwarzającego moc. Kilka sekund później maszyna wydała dźwięk przypominający krótki dzwonek. Leżałem zupełnie nieruchomo, zastanawiając się, co może dziać się z moim mózgiem w chwili napromieniowywania lewej skroni. Zgodnie z opinią lekarzy, podczas serii naświetlań mój mózg otrzyma dawkę promieniowania dostatecznie silną, by zniszczyć nowotwór wraz z warstwą przylegających komórek mózgowych.

Kilka dni później poszedłem na lunch z przyjaciółmi z redakcji. Patrząc na nich, widziałem siebie samego sprzed trzech miesięcy. Pamiętam, że kiedy słyszałem syrenę lub widziałem ambulans zastanawiałem się, czy gdzieś nie dzieje się coś, o czym powinienem napisać. Teraz, gdy słyszę syrenę, moją pierwszą reakcją jest współczucie i obawa, że ktoś może cierpieć. Oby nic się nikomu nie stało, myślę sobie.

Kochana Emmo,

Mama i ja zamierzaliśmy zabrać Cię do parku wodnego koło Williamsburga, do którego dojazd zabiera mniej więcej godzinę, ale Mama uważała, że w związku z nowymi wynikami, powinniśmy lepiej zrezygnować z tej wyprawy. Nie bardzo mi się to podobało. Nie pojechać to znaczy poddać się chorobie.
- Spędźmy miło ten weekend - zaproponowałem.

Podczas jazdy wtuliłaś się między Mamę i mnie na przednim siedzeniu. Kiedy zasnęłaś, rozmawialiśmy z Mamą o wielu sprawach.

Powiedziałem Ci przedtem, że pojedziemy do tego parku, ponieważ chcemy "celebrować" każdą chwilę. Z pewnością moje wyjaśnienie zrobiło na Tobie duże wrażenie i dlatego kiedy spacerowaliśmy, wzięłaś kubek i udając, że jest to telefon, zaczęłaś mówić do niego głosem robota, wsłuchując się z uciechą w echo.
- Ty-i-mama-będziecie-celebrować - zaintonowałaś. - Cały-czas-tylko-celebrujecie-celebrujecie-celebrujecie.

Śmialiśmy się z Mamą. Potem ja wziąłem od Ciebie kubek i spytałem naśladując Twój sposób mówienia:
- A-wiesz-dlaczego-celebrujemy?
- Bo-kochacie-świat - odpowiedziałaś w tym samym rytmie.

Następnego dnia rano obudziłaś się w kapryśnym nastroju i wychodząc z domu na dzienne zajęcia letnie, nie wiadomo dlaczego, przyszłaś do mnie i przytuliłaś się do mojej nogi.
- Jesteś wesoła czy smutna? - spytałem.
- Troszkę wesoła - odparłaś - i troszkę smutna.
- A dlaczego się smucisz? Podniosłaś na mnie te swoje duże oczy.
- Bo znów będziesz chory.

Później tego dnia, kiedy Mama zabierała Cię do domu, byłaś w jeszcze gorszym humorze, a gdy Mama zapinała Ci pas w samochodzie, dostałaś ataku histerii. Pełna gniewu i przerażenia oświadczyłaś:
- Tatuś pójdzie do szpitala. Mama była zdziwiona, ale nie chciała Ci kłamać.
- Tak, tatuś pójdzie do szpitala - powiedziała cicho.

Słysząc to zaczęłaś szlochać. Mama nie była w stanie Cię pocieszyć.


Wkrótce potem przypomniałem sobie o medalioniku. Mama ma taki maleńki złoty medalionik w kształcie serca. W środku są nasze zdjęcia zrobione niedługo po naszym poznaniu. Ten medalionik zawsze bardzo Ci się podobał, uwielbiałaś go otwierać i oglądać nasze zdjęcia. Kiedyś Ci powiedziałem, że jest to Mamy ulubiony medalionik.
- A kupisz mi taki ulubiony medalionik? - spytałaś.
- Tak, jak skończysz trzynaście lat - obiecałem. Tej obietnicy nigdy nie zapomniałaś.

Ponieważ nie byłem pewien, czy dożyję tej chwili, postanowiłem kupić ten prezent już teraz. Pojechaliśmy z Mamą do jubilera.
- Czym mogę służyć? - spytała kobieta za ladą.

Usiłowałem odpowiedzieć, ale łzy ścisnęły mi gardło i odszedłem. Gdy znów zbliżyłem się do lady, rzucił mi się w oczy jeden medalionik. Był złoty, w kształcie serca i miał zielono-różowe filigranowe zdobienia. Wyobraziłem sobie, jak go włożysz na szyję, kiedy skończysz trzynaście lat.
- Weźmy ten - powiedziałem. - I proszę wygrawerować "Zawsze kochający Tata".

Tekst: GREG RAVER LAPMAN
Tłumaczenie: MAŁGORZATA BRENNER
Reader's Digest, 1995

Kochana Emmo,

Dziewiątego lipca, mniej więcej dwa miesiące po moim powrocie ze szpitala, obchodziliśmy z Mamą trzynastą rocznicę ślubu. Minęło już szesnaście lat od czasu, kiedy poznaliśmy się w Kalifornii i tyle samo lat od naszej podróży do Meksyku.

Rano, kiedy Mama się obudziła, zobaczyła, jak siedzimy przytuleni do siebie na kanapie.
- Chcę, żeby tatuś mnie ubrał - powiedziałaś Mamie.
- Dobrze, ale ja cię uczeszę - odparła Mama.
- Chcę, żeby tatuś mnie uczesał.
- Emmy... - zaczęła Mama.
- Proszę, proszę, proszę, proszę...

Mama ustąpiła.

Poszedłem z Tobą na górę. Już poprzedniego wieczora naszykowałaś sobie sukienkę. Pomogłem Ci ją włożyć, lecz dopiero kiedy wiązałem Ci buciki uświadomiłem sobie, że nie ubierałem Cię od czasu mojego ataku. Zaplotłem Ci włosy i wpiąłem w nie kokardę ozdobioną pękiem nie nadmuchanych baloników.

Mama miała Cię zawieźć na lekcję pływania, a potem na kolonie dzienne.
- Wszystkiego najlepszego z okazji naszej rocznicy - powiedziała czule, zanim wyszła.
- Wszystkiego najlepszego - szepnąłem i objąłem ją mocno.

Już w drzwiach Mama przypomniała mi, żebym sprawdził, czy nie nadeszły wyniki badań. Była zirytowana brakiem wiadomości z Centrum Sloan-Kettering.
- Gdyby wyniki były złe, nie sądzę, żeby tak długo zwlekali - odparłem. - Pewnie czekają na wydruk.

Jednak Mama nalegała: "Zadzwoń do doktora Partingtona".

Tak też zrobiłem. Powiedziałem mu, że żona się niepokoi. Dodałem, że nie potrzebuję wszystkich wyników, jedynie potwierdzenia, że guz jest rzeczywiście łagodny. To dla niej, powiedziałem. Partington oświadczył, że wkrótce wyjeżdża na dwutygodniowy urlop, ale przed wyjazdem postara się to załatwić.

Kiedy odłożyłem słuchawkę, ogarnął mnie niepokój, A jeśli okaże się, że nowotwór nie jest łagodny? Ależ na pewno jest łagodny, przekonywałem sam siebie, na pewno jest. Takie miałem przeczucie. Trochę mnie zmartwiło, że znów minie tydzień lub dwa, zanim się dowiem, ale uświadomiłem sobie, że jest właśnie dzień naszej rocznicy, a ponieważ wiem, jak bardzo Mama lubi takie uroczystości, chciałem, żeby ten dzień był szczególnie miły.

Zamierzaliśmy zjeść obiad w restauracji i uczcić te wspaniałe lata spędzone razem, zapominając, choć na ten jeden wieczór, o mojej chorobie.

Podczas naszej "randki" Mama i ja rozmawialiśmy, śmialiśmy i całowaliśmy się. Wspominaliśmy nasze cudowne wspólne przeżycia i z jaką radością oczekiwaliśmy na dzień Twojej adopcji. Mówiliśmy o tym, jak wieźliśmy Cię po raz pierwszy do domu. Jechałaś na przednim siedzeniu - nasz trzeci muszkieter.

Nazajutrz, po Waszym wyjściu zadzwonił doktor Partington. Otrzymał wreszcie wstępne wyniki badań.

Specjaliści z Centrum Sloan-Kettering stwierdzili, że mój nowotwór jest złośliwy. Byłem oszołomiony.
- No więc - wydukałem wreszcie - co mamy teraz robić ?

Naturalnie doktor Partington zalecił naświetlania. Uważał, że należy je rozpocząć natychmiast.
- Wie pan przecież, że od początku taka była moja opinia.

Powiedziałem mu, że rozumiem Podjąłem ryzyko i przegrałem. A jednak byłem zły. W ciągu ostatnich dwóch miesięcy przywykłem do życia z łagodnym nowotworem. Po pierwszych atakach epilepsji miałem wrażenie, jak gdyby ziemia usunęła się mi spod stóp. W końcu wydawało mi się, że odzyskuję równowagę. Teraz nowe wyniki znowu pozbawiły mnie gruntu pod nogami. Spadałem w przepaść.

Nie miałem jednak czasu pogrążać się w depresji. Musiałem zamówić wizyty u lekarzy, a także uporządkować sprawy związane z ubezpieczeniem. W ciągu dwóch godzin ułożyłem grafik wizyt u lekarzy na cały nadchodzący tydzień.

Wkrótce usłyszałem nasz samochód zbliżający się do domu. Wróciłaś do domu z Mamą i ze swoją małą koleżanką, Kate. Cały tydzień cieszyłaś się, że będziesz mogła ją zaprosić.
- Tatusiu ! - zawołałaś wbiegając do domu i tuląc się do mojej nogi.

Mama weszła do jadalni, odłożyła torebkę i swoje rzeczy, po czym przejrzała pocztę. Gdy byłaś już z Kate na dworze, spytała, czy miałem dobry dzień. Stałem w milczeniu i nie wiedziałem, co powiedzieć.
- Co się stało? - spytała, a w jej oczach pojawiło się przerażenie.
- Wyniki?

Kiedy nadal nie mogłem wydusić z siebie ani słowa, była już pewna. Podszedłem do niej. Staliśmy w pokoju trzymając się w objęciach, podczas gdy Ty z koleżanką bawiłaś się przy huśtawce.

Kochana Emmo,

Dziś wieczorem Mama poszła odwiedzić koleżankę, a ja przeczytałem Ci przed snem opowiadanie Dziadek Mrok. Kiedy wychodziłem z pokoju, zaczęłaś płakać.

- Mama nie dała mi buzi i mnie nie przytuliła - powiedziałaś.
- To nic, Emmy. Obiecuję, że Mama cię ucałuje, jak tylko wróci do domu.
- Nie, ja chcę buzi teraz - nalegałaś.
- Przecież Mamy tu nie ma - tłumaczyłem, ale nie mogłem Cię uspokoić.
- No to ja dam ci dodatkowego całusa i jeszcze raz cię przytulę - zaproponowałem.
- Nie - odparłaś. - Chcę Mamę.

Nie miałem pojęcia, co robić. Płakałaś chyba z piętnaście minut. Byłem strasznie zmęczony i czułem pulsujący ból w plecach.
- W porządku, Emmy - powiedziałem. Spojrzałaś w górę na mnie tymi swoimi piwnymi oczami pełnymi łez. - Będę udawał, że jestem Mamą.

Popatrzyłaś na mnie nieco innym wzrokiem, rozważając moją propozycję.
- Będę udawał Mamę - powtórzyłem - dam ci buziaka i przytulę cię. Zgoda?

Nadal byłaś trochę zdezorientowana, aż wreszcie ostrożnie powiedziałaś: "Tak". Pocałowałem Cię w czoło i mocno Cię uściskałem.

Chwilę później usnęłaś głęboko. Kiedy tak patrzyłem na Ciebie jak spałaś, pomyślałem, że takie właśnie chwile stały się dla mnie cudowne i że życie nie kończy się i nie powinno się kończyć, kiedy jesteśmy chorzy.

Minął już miesiąc od operacji, a wiadomość z Centrum Sloan-Kettering w Nowym Jorku wciąż nie nadchodzi. Cały czas wmawiam sobie, zupełnie irracjonalnie, że dopóki nie otrzymam ostatecznej diagnozy, mogę się zachowywać, jakby wszystko było w porządku. To trochę tak, jakby mój guz czekał na wiadomość z Nowego Jorku, co oczywiście nie jest prawdą.

Zdałem sobie sprawę z tego, że choroba niszczy nas oboje, Mamę i mnie. Nasz dom jest zawalony lekarstwami i przyborami medycznymi do tego stopnia, że sam wydaje mi się "chory".

Stało się to jeszcze bardziej oczywiste pewnego ranka, gdy myłaś zęby. Byłaś wtedy z Mamą w łazience i Mama sprawdzała, czy pamiętasz nasz adres i numer telefonu.
A pod jaki numer zadzwonisz, jeśli wydarzy się coś niedobrego? - spytała Mama. -9,1,1- wyrecytowałaś. Po chwili dodałaś: - Zadzwoniłaś tam, jak tatuś zachorował.
- Tak, masz rację - powiedziała Mama.

Męczyło mnie już to, że moja choroba i prawdopodobieństwo śmierci powodują zamęt w życiu naszej rodziny. Po tym, jak usłyszałem Waszą rozmowę, postanowiłem, że najwyższy czas postarać się, żeby nasze życie znów stało się normalne. Dlatego też wybraliśmy się do ogrodu zoologicznego. Była to nasza pierwsza wspólna wyprawa od mojego powrotu ze szpitala. Choć miałem na sobie gorset i kapelusz, który miał zakryć ogoloną głowę i bliznę po operacji, znów czułem się ojcem.

Gdy wróciliśmy do domu, Mama przygotowała coś pysznego i zasiedliśmy razem do stołu w jadalni. Po obiedzie zmyłem naczynia, a Ty poszłaś się bawić w swojej nowej piaskownicy.

Kilka dni później Mama i ja odebraliśmy Cię z kolonii dziennych i poszliśmy razem na lody. Po powrocie do domu przypomniałem sobie o latawcu z namalowanym niebieskim jednorożcem, który kupiliśmy jeszcze przed moją chorobą. Ty i ja poszliśmy do małego parku niedaleko naszego domu, żeby go popuszczać.

Dzień był ciepły i wietrzny. Obok dzieci z sąsiedztwa grały w piłkę nożną. Twój latawiec poderwał się do góry i szarpany powiewem wiatru unosił się kilkaset metrów ponad nami. Byłaś taka uradowana - trzymałaś sznurek i patrzyłaś, jak latawiec szybuje po bezchmurnym, błękitnym niebie.

Gdy tak staliśmy tam w ciepłym wietrze, przyszło mi na myśl, że przyjaciele i krewni nie potrafią przestać mówić o wynikach badań, które miały nadejść z Centrum Sloan-Kettering.
- Dlaczego to trwa tak długo? - pytała jedna z moich sióstr.
- Dla mnie brak wiadomości to dobra wiadomość - odparłem.

Chyba nikt nie rozumie tego, że tak naprawdę wcale nie pragnę tych wyników. Dopóki są w Nowym Jorku, nie muszę podejmować żadnych trudnych decyzji. Mogę się cieszyć ciszą.

Cisza oznacza, że mogę żyć dalej, puszczać z Tobą, Emmy, latawiec i wyobrażać sobie, że takie dni nigdy się nie skończą.

Tekst: GREG RAVER LAPMAN
Tłumaczenie: MAŁGORZATA BRENNER
Reader's Digest, 1995

Kochana Emmo,

Cały czas odkąd wróciłem ze szpitala jesteś taka słodka. Czasami traktujesz mnie bardziej jak pacjenta niż jak tatę. Wiem jednak, że moja choroba odciska na Tobie swoje piętno. Ostatniej nocy śniło Ci się, że dom zawalił się na Ciebie, innym znów razem, że jakieś potwory zabrały Cię do szpitala.

Już przez wiele tygodni jesteś niespokojna i budzisz się przed świtem. Mama musi być bardzo zmęczona pocieszaniem Ciebie, opieką nade mną i pracą. Wiem, że ma za sobą tyle samo bezsennych nocy, co ja, że martwi się i też miewa potworne sny.

Ze względu na uraz kręgosłupa nie jestem w stanie wstać z łóżka, by wziąć Cię na ręce. Chciałem jednak bardzo zrobić coś, żeby Mama mogła trochę odpocząć. Toteż wczoraj, kiedy szykowałaś się do snu, poprosiłem Cię, żebyś rano, kiedy się obudzisz, została dłużej w łóżeczku i spróbowała poczytać swoje książeczki.

Rano Mama i ja otworzyliśmy oczy później niż zwykle i czuliśmy się wypoczęci. Prawdopodobnie dla Mamy była to pierwsza od wielu tygodni przespana noc. Gdy usiadłem w łóżku, usłyszałem szelest przewracanych kartek.

Wstałem i poszedłem do Twojego pokoju. Tam zobaczyłem, jak siedzisz cichutko w łóżeczku i przeglądasz jedną ze swoich książeczek. Spojrzałaś na mnie z uśmiechem.
- Czytam moje książeczki, tatusiu - oznajmiłaś. Poczułem się taki z Ciebie dumny.

Większość dnia mogliśmy spędzić razem. Po południu poczułem zmęczenie, więc przygotowałem coś do jedzenia - "piknik", jak to nazwałaś -i poszliśmy na górę obejrzeć film Mała Syrenka.

Leżeliśmy obok siebie na łóżku, przegryzając coś niecoś i oglądając film o tym, jak syrenka o i Ariel zakochała się w księciu, który był człowiekiem. Rozmawialiśmy sobie o tym.
- Kiedyś w przyszłości - powiedziałem szeptem - będziesz miała swoją własną rodzinę.

Spojrzałaś na mnie, nic z tego nie rozumiejąc.
- Co masz na myśli?
- Będziesz miała rodzinę, dzieci i swoje własne życie.

Na te słowa oczy zaszkliły Ci się łzami.
- Ale ja będę za tobą tęskniła, tatusiu. Zostań ze mną, kiedy będę starsza.

Tamtej nocy, kiedy już poszłyście z Mamą spać, ja jeszcze się nie kładłem. Ogarnęły mnie smutne myśli. Zawsze wyobrażałem sobie, że dożyję późnej starości, a tymczasem wyglądało na to, że moja wędrówka dobiega końca.

Do szaleństwa doprowadzała mnie myśl, że ta podróż była tak krótka. Tyle marzeń i planów odkładałem na potem. Zawsze wydawało mi się, że jeszcze zdążę. Trwoniłem czas na rzeczy mało ważne. A teraz zastanawiałem się, czy nagle nie jest na wszystko za późno.

Leżałem koło Mamy w naszym ciemnym pokoju i oglądałem telewizję, niespokojnie przeskakując z kanału na kanał. Nie mogłem się na niczym skupić.

Kiedy jeszcze raz przeglądałem wszystkie kanały po kolei, trafiłem na wypowiedź pewnej kobiety, która mówiła, że w życiu zdarzają się prawdziwe tragedie. Łzy i smutek są prawdziwe. I śmierć jest prawdziwa.

Chrystus, powiedziała, chce być nam podporą. Jest gotów stanąć przy naszym boku, kiedy cierpimy. On nas rozumie. Otworzyła Biblie i przeczytała znany Psalm 23: "...Chociażbym chodził ciemną doliną, zła się nie ulęknę, bo Ty jesteś ze mną".

Rozmyślałem nad tym Psalmem. Wtedy właśnie, w środku nocy uświadomiłem sobie coś wspaniałego - jak ważne jest mieć kogoś bliskiego. Jakże kojąco działa myśl o tym, że ktoś jest przy nas, że nie umieramy w samotności, że miłość przetrwa wszystko i że pewnego dnia, Emmy, będziemy znów razem. Poczułem wtedy w sobie wielki spokój.