Dziękuję bardzo, ale "nie"

      Ile razy dla świętego spokoju godzisz się na coś wbrew sobie? Potem czujesz się wykorzystana i zła na siebie. Pora nauczyć się potrzebnej sztuki odmawiania. To nie jest trudne!

      W dzieciństwie mówiono o tobie - ta dobrze wychowana dziewczynka. Nie kłóciłaś się, nie walczyłaś o swoje. Teraz jest podobnie. Konflikty łagodzisz, nie mówisz, że coś ci się nie podoba, bo obawiasz się, że sprawisz komuś przykrość. Niesłusznie. Można odmówić tak, żeby nie zrobić sobie wrogów. Dzięki szczeremu "nie" możesz wiele zyskać w oczach innych i najważniejsze - poczuć się lepiej.

      Mamo, biorę twoją sukienkę

      Otwierasz szafę, a tam niespodzianka. Twoja córka zdążyła już wyjąć z niej bluzkę, w którą planowałaś ubrać się do pracy. Niedawno, również nie pytając, wzięła sukienkę. Oddała ubrudzoną. W końcu wyciągnie ci z szuflady ostatnią parę rajstop. Jak temu zapobiec? Spokojnie porozmawiaj z córką. Bądź dla niej miła, ale stanowczo powiedz, że jej zachowanie jest dla ciebie kłopotliwe. Zaproponuj, aby rzeczy dzieliły się na twoje, jej i wspólne. Rajstopy chcesz mieć własne, ale możesz zgodzić się, by parasolka czy sportowa torba były wspólne. W ten sposób unikniesz niemiłych niespodzianek: zaplanowałaś włożyć brązową garsonkę do biura, a rajstopy, które znajdujesz w szufladzie, są wyłącznie w kolorze zielonym. Zaznacz też, że jeśli córka bardzo chce coś pożyczyć, powinna najpierw zapytać, a później oddać wyprane. Powiedz jej, że takiej samej postawy może wymagać od młodszej siostry.

      Wpadnij w weekend do biura

      Mieszkasz blisko pracy. Ostatnio szef wymyślił, że nie będzie dla ciebie problemem, żeby czasem popracować w weekend. A może nawet posunął się do tego, że prosi, abyś wpadała do biura w sobotę i podlała kwiatki czy nakarmiła rybki? Prawdopodobnie wśród twoich obowiązków służbowych nie ma weekendowych nadgodzin, a już tym bardziej karmienia rybek. Porozmawiaj z szefem i nie szukaj argumentów, dlaczego nie będziesz przychodziła. Powiedz, że to, o co prosi, nie należy do twoich obowiązków służbowych, a dodatkowa praca nie może spadać na ciebie tylko przez to, że przypadkiem mieszkasz w pobliżu. On zapewne przyjmie twoją odmowę i rozwiąże problem inaczej.

      Przepraszam, że tak bez zapowiedzi...

      Mama codziennie przychodzi do twoich dzieci. Jesteś jej wdzięczna, bo gdyby nie ona, nie mogłabyś pracować. Niestety, niespodziewanie wpada też w weekendy, chociaż wcale nie musi. Na dźwięk dzwonka zaciskasz zęby, ale nie potrafisz zdobyć się na szczerość. Jeśli otwarcie nie powiesz mamie, że w weekendy chciałabyś pospać, poleniuchować i spędzić ten czas tylko z domownikami, może się zdarzyć, że kiedyś niespodziewanie wybuchniesz, powiesz jej coś, czego będziesz potem żałowała. Kumulowane emocje i skrywana złość po przekroczeniu pewnej granicy ujawniają się ze zdwojoną siłą. Poproś mamę, byście przeorganizowały trochę wasze życie - w dni powszednie dzielicie się obowiązkami, a w weekendy planujecie odpoczynek i rozrywki. Jeśli zaplanujecie wspólne wyjście do kina czy na spacer, wszyscy będą zadowoleni i takie spędzanie czasu będzie źródłem radości.

      Zabrakło mi 3 złote. Pożyczysz?

      Znacie się z koleżanką już dobre kilka lat. Siedzicie w pracy biurko w biurko. Jednego dnia prosi cię o długopis, następnego o kilka złotych, bo nie ma drobnych. Nigdy niczego nie oddaje. Zawsze pożycza drobiazgi, więc tak naprawdę nie wiesz, czy powinnaś z nią o tym rozmawiać. Zrób to jak najszybciej. Dzisiaj długopis i 3 złote, jutro twoje ulubione drogie pióro czy 500 zł. Nie ma znaczenia, co pożycza, ale że nie oddaje. Nie domagając się zwrotu, siebie narażasz na stratę, przekonujesz ją, że tak można. Po kolejnych pożyczkach czujesz się źle, będziesz miała poczucie, że cię naciąga, nie traktuje poważnie. Jeśli zwróci się do ciebie po kolejne trzy złote, powiedz: "Chętnie, ale kiedy zwrócisz poprzednie". Jeśli tego nie zrobi, przy następnej próbie pożyczania powiedz jej odważnie: "Nie". Jeśli zapyta dlaczego, odpowiedz krótko: "Bo niczego potem nie oddajesz". Gdy na chwilę się obrazi, nie przejmuj się. Zachowasz swoją własność i dobre samopoczucie.

      Kilka rad, jak odmawiać

      Jeśli chcesz być asertywna, tzn. umieć otwarcie wyrażać swoje potrzeby, uczucia i opinie, zamień dotychczasowe "muszę", "powinnam", "chciałabym", na: "chcę", "czuję", "uważam", "myślę", "pragnę". Powtarzaj sobie, że mówienie "nie" nie ma nic wspólnego z brakiem życzliwości dla innych czy z egoizmem. Przeciwnie, brak odwagi w odmawianiu rodzi frustrację, a nawet agresję. Mów "nie" stanowczo, czytelnie i bezpośrednio. Zapamiętaj, że asertywna odmowa nie zawiera pretensji i usprawiedliwień. Osoby mające kłopoty z odmawianiem czują się nie w porządku, i dlatego usprawiedliwiają się. Celem asertywnego "nie" jest przede wszystkim zadbanie o siebie. Tylko ty masz prawo dysponować swoim czasem, energią, pieniędzmi.

      Asertywną odmową informujesz o tym, co lubisz, jak chcesz być traktowana, jakie relacje ci odpowiadają, co jest przykre. Dlaczego warto nauczyć się mówić "nie":

*** Jesteś uczciwa w stosunku do siebie i innych.

*** Nabierasz większej pewności siebie

*** Zyskujesz kontrolę nad własnym życiem

Pomoc w nauce asertywności znajdziesz w książkach:

Zdaniem specjalisty Małgorzata Ohme, psycholog, Wyższa Szkoła Psychologii Społecznej
Zadbaj o swoje potrzeby

Nie odmawiamy ze strachu przed odrzuceniem. Rodzice uczyli nas grzeczności, uległości, poświęcenia. Wpajali, że jedno niewłaściwe zachowanie może zdeterminować nasze życie. To błąd! Nie mówiąc "nie", rezygnujemy z własnych potrzeb. Narażamy się na frustracje, które psychicznie i fizycznie niszczą nasz organizm. Pogarszają się nasze relacje z otoczeniem. Wybuchamy na bliskich, którzy niczemu nie są winni. Warto porzucić strach i żyć zgodnie ze sobą.

Krystyna Zielińska

M. Król-Fijewskiej "Stanowczo, łagodnie, bez lęku", wyd. WAB, R. Shape'a
"Broń swoich interesów", wyd. ABC, S. Reesa i R.S. Grahama "Bądź sobą", wyd.
Książka i Wiedza, oraz w Internecie: www.idkp.edu.pl, www.arche.krakow.pl
Źródło: Naj nr 13/2007